Teraz skupię się na tym, czym to żelastwo załadować, aby dało się nim efektywnie i - co równie ważne - efektownie postrzelać na strzelnicy.
Do wyboru są dwie drogi - zakup wszystkich komponentów w sklepie lub samodzielne ich wykonanie. Ta pierwsza jest łatwiejsza, druga wymaga odrobinę większej wiedzy, ale daje również o wiele więcej satysfakcji.
Dokładna lektura instrukcji obsługi naszej broni da odpowiedź na podstawowe pytania dotyczące kalibru, rozmiaru i rodzaju zalecanych pocisków oraz wymaganej ilości prochu.
Popularna nazwa ładunku prochowego stosowanego do oddania jednego strzału, to naważka, czyli masa tegoż ładunku w grainach lub gramach (grain to tradycyjna jednostka w strzelectwie, 1 grain równy jest 0,0648 grama).
Poniższa tabela zawiera podstawowe kalibry rewolwerów Pieta (.36 i .44) oraz zalecane dla nich naważki prochu (wartość normalna i maksymalna) i średnice pocisków. Namawiam do stosowania się do tych zaleceń i nie przekraczania maksymalnych dawek. Proszę pamiętać, stosujemy wyłącznie fabryczny czarny proch, oryginalny bez żadnych dodatków.
Kaliber lufy .36
Masa prochu (grainy / gramy)
normalna 9 / 0,6
maksymalna 12 / 0,8
Średnica okrągłych kul (cale)
.375
Kaliber lufy .44
Masa prochu (grainy / gramy)
normalna 12 / 0,8
maksymalna 15 / 1,0
Średnica okrągłych kul (cale)
.454
Istnieje kilka sposobów mierzenia prochu. Około grama zawiera łuska naboju 9 mm Parabellum, którą możemy znaleźć na strzelnicy i zastosować do naszych celów.
Przydatna okazuje się mała waga elektroniczna, najlepiej dająca odczyty od razu w grainach.
Można używać prochownicy z odpowiednią końcówką pomiarową, choć należy pamiętać, że najmniejsza iskierka może ją przerobić na granat ręczny z bardzo krótkim czasem reakcji.
Powtarzalność dozowanego z prochownicy ładunku nie będzie zbyt dokładna, a zagrożenie wybuchem spore, dlatego ładowanie prochu bezpośrednio z niej nie jest polecane. Na zawodach zazwyczaj broń ładować można wyłącznie za pomocą specjalnych, szczelnie zamykanych fiolek, napełnianych wcześniej przeważonymi porcjami prochu (za pomocą wagi lub specjalnej maszynki porcjującej).
Bardzo sprytna maszynka do konfekcjonowania małych ładunkow czarnego prochu. Ustawiana śrubą mikrometryczna, zapewnia szybkie i dokładne porcjowanie np. do próbówek.
Proch konfekcjonowany jest według granulacji ziaren. Odpowiedni dla rewolwerów ma oznaczenie: Proch D2 Pionki i wielkość ziaren 0,56-0,9 mm. Można stosować również czeski Vesuvit LC pro repliky, historicke zbrane Explosia o ziarnach wielkości ok.1 mm.
Tradycyjnym pociskiem dla rewolwerów do lat 50. XIX wieku jest kula, wykonana z miękkiego ołowiu (z najwyżej kilkuprocentowym dodatkiem cyny) o rozmiarach podanych w instrukcji broni.
Potrzebna będzie gruba przybitka z naturalnego filcu lub odrobina surowej kaszki manny, która w zgodzie z historia, potrafi ją zastąpić, a także kapiszony w odpowiednim rozmiarze (na przykład niemieckie Dynamit Nobel No.1075 4.47, lub czeskie 4 mm).
Odlewanie kul
Komplecik do samodzielnego odlewania pocisków
Dawniej kowboj musiał umieć sam sobie poradzić, gdy zabrakło mu pocisków. Wyciągał wówczas z mieszka posiekany na drobne kawałki ołów, topił go na łyżce w żarze ogniska, a następnie zalewał mosiężną formę, mającą kształt kleszczy, których rozgrzewające się rączki, dla ochrony dłoni owijano skórą lub oprawiano w drewno. Po zakrzepnięciu ołowiu ostukiwał formę drewnianym kołeczkiem i wyrzucał gotową kulę do naczynia z wodą lub na mokrą szmatkę. Cała sztuka polegała na właściwej ocenie najodpowiedniejszej temperatury do odlewu płynnego ołowiu, wtedy kule wychodziły równe, gładkie i jednorodne. Znakomite zarówno do obrony jak i do polowania.
Aby powtórzyć ten wyczyn, musimy zgromadzić ołów (pochodzący na przykład, z ciężarków samochodowych, starych czcionek linotypowych czy nazbieranych wystrzelonych wcześniej kul - choć tak naprawdę najlepszy byłby czysty ołów bo ten z innych źródeł może być zbyt twardy). Do rewolweru możemy i powinniśmy używać zwykłego, miękkiego ołowiu, z co najwyżej kilkuprocentowym dodatkiem cyny. Zapewnia ona nieco większą twardość i lepszą lejność ołowiu. Jej nadmiar szkodzi, bowiem kula będzie wówczas za twarda i zbyt trudna do wtłoczenia w bęben.
Mając zapas ołowiu, chochelkę do jego nalewania (najlepiej z dzióbkiem),
przygotowaną formę do pocisków popularnie zwaną kulolejka,
a także spore naczynie z wodą (na dnie którego położymy kawałek starego ręczniczka), potrzebujemy jeszcze kociołka lub garnka do topienia ołowiu, grubych rękawic (chroniących dłonie przed pryskającym ołowiem) i okularów ochronnych. Przyda się również drewniany kołek, używany do ścinania wlewka uderzeniem w nóż kulolejki. Są wśród nas ortodoksi, stawiający kociołek z ołowiem na gorącym żarze ogniska, są wygodniccy stosujący specjalne elektryczne kociołki z termostatem i wylewką do ołowiu, są i tacy, którym wystarcza mała kuchenka gazowa i zwykły garnek z ołowiem.
Operację odlewania kul najbezpieczniej przeprowadzać w miejscu przewiewnym, gdyż opary topionego ołowiu i zapaszek spalających się w nim zanieczyszczeń do zdrowych nie należą. Stawiamy garnek na ogniu i podgrzewamy do chwili, gdy ołów będzie płynny jak woda i wypalą się wszelkie zanieczyszczenia. W tym czasie dobrze jest okopcić nad płomieniem świecy wnętrze kulolejki. Ten prosty zabieg ułatwi potem wyrzucanie gotowych kul. Mieszamy płynny ołów chochelką i staramy się zebrać z jego powierzchni warstwę ewentualnych zanieczyszczeń i tlenków i wyrzucić ją z kociołka. Następnie nabieramy go w chochelkę i zdecydowanym ruchem wlewamy go do trzymanej nad garnkiem, zamkniętej kulolejki.
Odczekujemy chwilę, a później, lekko uderzając w gilotynkę kulolejki, ścinamy wlewek. Zanim nasza forma nie rozgrzeje się odpowiednio, odlewy nie będą doskonałe, zatem wrzucamy je z powrotem do garnka, pamiętając o tym, że ołów potrafi mocno prysnąć. Gdy kule zaczną nam wychodzić gładkie i w pełni odlane, umieszczamy je w naczyniu z wodą, w którym szybko ostygną.
Taką metodą dość szybko możemy odlać setkę kul, szczególnie, gdy dysponujemy kulolejką dwu i więcej gniazdową. Praktyka uczyni z nas mistrza.
Wydobyte z wody i osuszone gotowe kule można pokryć warstewka oleju (np. balistolu) lub wrzucić do duże, plastikowej butelki po napoju i przetaczać oraz grzechotać w niewielkiej ilości olejku, aż nastąpi ich dotarcie. Do zabawy to zupełnie wystarczy, dla celnego strzelania należałoby kule obtaczać, między dwoma, gładkimi kamiennymi płytami, aby stały się idealnie równe i gładkie. Po tej operacji warto kule dokładnie zważyć i odrzucić odbiegające masą. Mogą one zawierać pęcherzyk powietrza lub inne zanieczyszczenia.
Kiedy zakończymy te wszystkie czynności, jesteśmy gotowi do wycieczki na strzelnicę i wypróbowania naszych nowych pocisków. Praca przy własnych kulach i pociskach daje dużo zadowolenia, przynosi tez wymierne korzyści finansowe, bowiem kilogram ołowiu można kupić już za jakieś 3 złote.
Przechowywanie kul i kapiszonów
Kule, wzorem naszych przodków, najwygodniej przechowywać w skórzanych mieszkach. Może on zostać uszyty z odpowiednio przyciętych pasków skóry (dobrze, aby była miękka, na przykład zamszowa, która dobrze ochroni nasze kule przed uszkodzeniem) lub wykonany z jej połaci, z której wycinamy okrągły plaster. Wystarczy na jego obwodzie rozmieścić otwory do przeciągnięcia rzemienia i sakiewka na kule będzie gotowa.
Dawne normy wojskowe przewidywały na wojskowy rewolwer dwa komplety kul przy żołnierzu i jeden rezerwowy w taborach. Dziś kul nosimy ze sobą więcej, zazwyczaj podczas wizyty na strzelnicy wystrzeliwuję od pięciu do dziesięciu bębenków, ale na szczęście nie musze ich osobiście dźwigać w wielokilometrowym forsownym marszu.
Kapiszony przechowywano w opakowaniach w których je zakupiono, w specjalnym zdobionym pudełku wchodzącym w skład wyposażenia kasety na broń, a czasem w małej kieszonce ładownicy (zawinięte w papierek lub szmatkę).
Ponieważ są to drobne elementy, zgrubiałe żołnierskie czy kowbojskie paluchy miewały z nimi problemy, choćby z założeniem ich na kominek. Stąd też, ładnym i funkcjonalnym dodatkiem będzie kapiszonownik, czyli urządzenie, ułatwiające przechowywanie i nakładanie kapiszonów na kominki. / Na poniższej fotce po prawej stronie widac plaski kapiszonownik ślimak, a po lewej mosiężne pudełeczko na kapiszony/
Istnieją dwa rodzaje mosiężnych kapiszonowników - listewka lub ślimak. Pierwszy ma formę linijki, ze specjalnym prowadzeniem, w które wsuwa się uprzednio kapiszony (do kilkunastu sztuk), a następnie w prosty sposób zakłada na kominek. Ślimak istotnie przypomina nieco to stworzenie, jest to płaska konstrukcja z wolnym miejscem lub spiralą w środku, mieszcząca ok.100 kapiszonów. Obsługa jest prosta, naciskamy dźwignię, u wylotu pojawia się i zatrzymuje kapiszon, który należy nałożyć na kominek.
Warto podkreślić, iż nie do każdej broni dany kapiszonownik będzie pasował. Szczególnie grymaśne bywają rewolwery, więc przed zakupem należy sprawdzić przydatność określonego modelu tego urządzenia.
Proch
Proch powinniśmy przechowywać w szczelnym naczyniu. Szczególnie należy unikać wilgoci i to nie tylko dlatego, że mokry proch trzeba suszyć, ale również dlatego, że nadmierna wilgoć powoduje wytrącenie się z niego saletry. A wówczas albo nie będzie się nadawał do strzelania, albo będzie miał znacznie mniejszą moc. Proch jest higroskopijny i pochłania wilgoć z powietrza, acz nie musimy przesadzać z przechowywaniem - partia pozostawiona w prochownicy potrafi przetrwać zimę i wciąż nadawać się do użycia. Z drugiej strony, dla uzyskania wyższej powtarzalności strzałów warto go porządnie przesuszyć.
Proponuję wariant z którego sam korzystam. Podstawowa rezerwa szczelnie zamknięta w firmowej butelce, zapas na zawody podzielony na korkowane fiolki (dodatkowo chronione w torebce plastykowej z zamkiem strunowej) i nieco prochu w prochownicy do codziennego użytku, czyli zabawy z bronią na strzelnicy.
Zawodnicy lub kandydaci na zawodników powinni ominąć wariant z prochownicą. Równe naważki i wysoką powtarzalność strzałów zapewniają ściśle przeważone miarki prochu w fiolkach w połączeniu z kalibrowanymi, sortowanymi według masy kulami lub pociskami.
Kowboje traktujący zawody jako miejsce spotkań, a nie rywalizacji, mogą spokojnie stosować mój system, posiłkując się na co dzień wygodną tradycyjną prochownicą.
Prochownica
Prochownica to znane od wieków urządzenie do przechowywania i dozowania odpowiedniej miarki prochu. Jej pierwowzorem były (używane przez muszkieterów i wieszane na specjalnym pasie przez pierś) drewniane fiolki zawierające pojedynczy ładunek prochu oraz mała flaszeczka miałkiego prochu na podsypkę panewki.
Prochownice najczęściej maja kształt spłaszczonego rogu, rury lub owalnej flaszki. Ta ostatnia zaopatrzona jest u wylotu w uruchamiany palcem specjalny zaworek i rurkę, w której, jak w kieliszku, zbiera się odmierzona miarka prochu. Materiał, z którego wykonana jest prochownica, ma duże znaczenie, nie może mieć skłonności do iskrzenia powodowanego od uderzenia czy elektrycznością statyczną (zazwyczaj były z mosiądzu, rogu, drewna lub cyny). To chroni nas oraz wszystko co się wokół znajduje przed wybuchem i utratą prochownicy (a bywały i bardzo kosztowne). Biorąc pod uwagę, że noszono je zawieszone lub zatknięte przy pasie lub ułożone gdzieś za pazuchą, każdy strzegł się możliwości wybuchu jak mógł.
Stosowany był i drugi sposób przechowywania gotowego do natychmiastowego użycia prochu - zwitki, tutki papierowe z bibułki papierosowej (czasem nawet połączone z pociskiem i przybitką, prawie jak gotowe naboje). Głównym celem tworzenia takich patronów było znaczne przyśpieszenie i ułatwienie ładowania broni w ciężkich warunkach wojennych lub myśliwskich.
Zwitki przechowywano w ładownicach - skórzanych pojemnikach noszonych na pasie (często wyposażonych w przegródki) lub odpowiednio ponawiercanym drewnianym klocku. W ich wydzielone miejsca wkładało się uprzednio przygotowany patron.
Czasem broń pozwalała umieścić w sobie kompletny ładunek, czasem trzeba go było rozerwać, wsypać proch do lufy, zaś zmiętego papieru użyć jako przybitki. Czasami, aby uzyskać maksymalną szybkostrzelność wojskowej broni gładkolufowej, papier po ładunku dzielono na dwie części, pierwszy kawałek szedł na proch jako przybitka, później wrzucano podkalibrową kulę, a następnie drugi zwitek papieru, aby kula nie wypadła z lufy przy celowaniu. Przy broni gwintowanej lub myśliwskiej gładkolufowej pocisk owijano w szmatkę zwana u nas flejtuchem i pracowicie wbijano w lufę. Znacząco malała szybkostrzelność, ale rosła celność i donośność.
Rewolwer, proch, przybitka, kula i kapiszon to wszystko prócz smaru co potrzeba nam do strzału
Przybitka
Warstwa materiału znajdująca się miedzy prochem a pociskiem miała zapewnić uszczelnienie systemu w momencie wybuchu i spowodować przeniesienie całej siły na pocisk. Cóż nie robiło w historii za przybitkę? Szmatki, filc, drobna kasza, czasem garść trawy, skrawek papieru, krążek tektury czy korka. Dziś najczęściej używamy krążków filcowych lub kaszy manny. W pierwszym przypadku, po napełnieniu komory prochowej po prostu wciskamy krążek odpowiedniej grubości i średnicy i mamy założoną przybitkę, którą wystarczy docisnąć kulą. W drugim, na proch sypiemy kaszkę mannę w ustalonej doświadczalnie ilości, nakładamy kulę i dociskamy. Kaszka znakomicie się spręża i uszczelnia, a przelatując w chwili strzału przez lufę czyści ja z nagaru, zaś natychmiast po jej opuszczeniu ulega rozproszeniu nie zakłócając lotu pocisku. To bardzo dobra uniwersalna przybitka, którą można ładować za pomocą dodatkowej prochownicy.
Jeżeli decydujemy się na przybitki filcowe, to dobrze jest posiadać, jak dawniej, własny wykrojnik, za pomocą którego łatwo i przyjemnie wytniemy odpowiednie krążki. Filc powinien być naturalny, bez sztucznych domieszek mogących zapaskudzić, a nawet zniszczyć lufę. Istnieje możliwość zakupu gotowych przybitek odpowiedniej grubości. Mogą być przechowywane w skórzanej sakiewce, dopełniającej komplet naszego strzeleckiego ekwipunku. Warto również obtoczyć filcowe krążki w odpowiednim smarze lub rozpuszczonym wosku i przygotować sobie ich zapas. Dodatkowo ułatwi to ładowanie i zmiękczy oraz częściowo usunie nagar z lufy.
Ot i wszystko, teraz wróg, jeleń czy tarcza nam nie straszne, jesteśmy gotowi.
PS. Pamiętajmy o słuchawkach
